Zaskakujące eksperymenty psychologiczne, które zdradzają prawdę o ludzkiej naturze

Rozwój psychologii eksperymentalnej w XIX i XX wieku pozwolił naukowcom dokładniej przyjrzeć się ludzkiej naturze. Zbadano procesy biologiczne zachodzące w mózgu, emocje i reakcje w konkretnych sytuacjach. Takie informacje pomagają nam zrozumieć sposób, który kieruje naszym zachowaniem.

Zobaczcie poniżej dziesięć najciekawszych eksperymentów psychologicznych. Nie tylko ujawnią informacje o ludzkiej naturze, ale także dają do myślenia. Niektóre z pewnością cię zaskoczą.

#1 Eksperyment Ascha – „Wolałbym się z każdym zgodzić, niż być inny”

Solomon Asch pokazał siłę zgodności w grupie. Chodziło o to, by udowodnić, że niektórzy zmieniają zdanie po wpływem innych, nawet jeśli są świadomi błędu. Uczestnicy eksperymentu mieli oszacować długość linii na planszy, znaleźć równe, nazwać kolor lub powiedzieć komuś swoje imię. W każdej grupie był tylko jeden uczestnik, pozostali byli aktorami.

Wynik: łatwo się domyślić jaki był rezultat. Aktorzy zawsze udzielali błędnych odpowiedzi, uczestnik eksperymentu jednak zwykle się z nimi zgadzał. Praktycznie każdy podążał za opinią grupy i odczuwał ogromny dyskomfort, gdy musiał wyrazić przeciwstawną opinię lub skonfrontować się z grupą.

#2 Efekt Hawthorne – „Mój szef mnie lubi i docenia moją pracę”

Kiedy w fabryce Western Electrics wydajność pracowników spadła, o pomoc poproszono Eltona Mayo. Wnioski okazały się dość zaskakujące.

Wynik: poprawa ani pogorszenie warunków pracy nie wpłynęły zasadniczo na wydajność pracowników. Kiedy jednak do akcji wkroczył Elton Mayo, pracownicy poczuli, że są zaangażowani w coś ważnego, a ich przełożony się o nich troszczy, ich wydajność okazała się znacznie wzrastać.

#3 Efekt Ringelmanna – „Będę patrzyć jak pracujesz”

Maximilien Ringelmann sformułował hipotezę, że każda osoba przyczynia się mniej do wykonania zadania, jeśli współpracuje z innymi. Przeprowadzono wiele eksperymentów, jak przeciąganie liny czy podnoszenie ciężkich przedmiotów i wysunięto osobiste wnioski.

Wynik: każda osoba wkłada znacznie więcej wysiłku w osobiste osiągnięcia niż te grupowe. Ludzie tracą indywidualną motywację, gdy pracują w grupie.

#4 Dyfuzja odpowiedzialności – „Nic nie wiem, ktoś inny pomoże”

John Darly i Bibb Latane przeprowadzili serię eksperymentów, by sprawdzić jak zachowają się przechodnie, gdy komuś innemu dzieje się krzywda.

Wynik: w nagłych wypadkach ludzie reagują szybciej, gdy są sami. Jednak w dużych skupiskach ludzi, obserwatorzy przerzucają odpowiedzialność na siebie i są bardzo bierni.

#5 Efekt odmiennego zdania – „Jeśli masz inne zdanie, jesteś w błędzie”

Lee Ross, profesor Uniwersytetu Stanford, postanowił sprawdzić jak inni rozwiązują trudne sytuacje. Uczestnicy mieli do wyboru dwie możliwości i musieli także wyobrazić sobie osoby, które udzieliłyby innej niż oni odpowiedzi.

Wynik: bezwzględna większość uważała, że ma rację w kwestii swojego zdania i poprawnie przewidziała odpowiedź drugiej osoby. Osoby, które się z nimi nie zgadzały zostały opisane w bardzo negatywny sposób.

#6 Teoria aktywacji i hamowania – „Popatrz na mnie”

Psycholog Norman Triplett zauważył, że ludzie pracują znacznie efektywniej, gdy są obserwowani. Podczas badania rowerzystów, okazało się, że utrata zainteresowania świadków zmniejsza ich wydajność.

Wynik: dalsze badania przeprowadzone przez Roberta Zajonca potwierdziły przypuszczenia Tripletta. Ludzie starają się zaimponować innym, jednak tracą motywację, gdy nikt nie jest zainteresowany ich działaniami.

#7 Eksperyment Carlsberga – „Nawet małe dziecko może trzymać nóż za plecami”

Wyobraźcie sobie salę kinową wypełnioną 148 wytatuowanymi motocyklistami i tylko dwoma wolnymi miejscami, w samym środku. Skoro zapłaciłeś za bilety, zdecydujesz się zająć wolne miejsca, czy opuścisz kino nie chcąc ryzykować? To właśnie postanowiła sprawdzić firma Carlsberg

Wynik: motocykliści z radością powitali dzielnych kinomanów, którzy nie przejęli się wyglądem sąsiadów i po prostu zajęli swoje miejsca. Niektórzy nawet podzielili się z nimi piwem. Eksperyment wykazał, że nie należy oceniać ludzi po wyglądzie.

#8 Osiem godzin bez urządzeń – „Z moim dzieckiem wszystko jest w porządku”

Psycholog rodzinny, Ekaterina Murashova, sformułował hipotezę, że współczesne dzieci boją samotności i nie potrafią rozwijać swojej kreatywności. Zaproponowała im więc spędzenie 8 godzin bez telefonu, komputera i telewizora.

Wynik: tylko troje z 68 dzieci w wieku od 12 do 18 lat pomyślnie zakończyło eksperyment. Siedmioro z kolei wytrzymało 7 godzin. Reszta przerwała eksperyment twierdząc, że czują się źle, mają gorączkę lub mdłości. Troje dzieci nawet miała myśli samobójcze.

#9 Spontaniczność i podporządkowanie – „To nie moja wina, oni mnie do tego zmusili”

Pierwotnym celem Carney Landis było określenie wzorców silnych emocji wyrażanych przez mimikę twarzy. Na twarzach uczestników rysowano linie, które ułatwiały śledzenie mięśni.

Wynik: nie zidentyfikowano żadnych wzorców mięśniowych. Choć większość rzeczy była dość obrzydliwa (dotykanie żab, wąchanie amoniaku), każdy z badanych chętnie godził się na robienie tego, o co zostali poproszeni.

#10 Przysługa – „Jestem spragniony, głodny i nie mam gdzie spać”

Jonathan Freedman i Scott Frazier próbowali ustalić jak ludzie zareagują na prośbę o przysługę ze strony nieznajomych. Każda kolejna prośba była bardziej angażująca.

Wynik: jeśli ludzie wyświadczają ci drobną przysługę, istnieje szansa, że z radością pomogą ci w innej sytuacji.