10 mrocznych faktów o szympansach. Nie są takie milutkie jak nam się wydaje

Szympansy to niezwykłe naczelne, które w wielu sprawach przypominają ludzi. Niestety chodzi także o te negatywne aspekty, w których dominuje przemoc.

1. Potrafią prowadzić wojny

Szympansy tworzą zwarte stada rodzinne, zamieszkujące konkretny rejony dżungli. Jednakże czasem te zwierzęta toczą wojny, które w ogromnym stopniu przypominają te ludzkie, wówczas całymi grupami szympansy wdzierają się na teren innego stada. Najczęściej kończy się na pokazie siły. Samce wrzeszczą na siebie, uderzają konarami o ziemię i starają się zastraszyć przeciwników.

Czasem jednak taka argumentacja nie wystarcza i zwierzęta przechodzą do rękoczynów. Zwykle po śmierci jednego z oponentów, druga strona odpuszcza.  W najgorszym wypadku dochodzi do regularnych walk, a ilość zabitych może znacząco wzrosnąć. Same konflikty potrafią trwać latami. Jane Goodall to jedna z najbardziej uhonorowanych badaczek dzikich szympansów. W swojej pracy badawczej bardzo szczegółowo opisała przerażające sceny z trwającej ponad 4 lata wojny małp:

Satan nadstawiający dłoń pod rozciętą szyję Sniffa, żeby napić się krwi tryskającej z głębokiej rany; stary Rodolf, zwykle tak łagodny, ciskający dwukilowym kamieniem w rozciągnięte ciało Godiego; Jomeo odrywający pasmo skóry z uda Dé; Figan uderzający raz za razem powalone, drgające ciało Goliata

2. Potrafią wytworzyć broń oraz planować atak

Używanie narzędzi wśród zwierząt nie jest niczym zaskakującym, ale wytwarzanie broni już tak. Zaobserwowano, że szympansy w Senegalu zaczęły wykorzystywać prymitywne dzidy z odpowiednio dobranych gałęzi. Wykorzystują je do polowania na młode galago senegalskie. Są to niewielkie małpiatki, które ukrywają się w zagłębieniach drzew. Szympansy potrafią także przygotowywać pociski do miotania.

Santino to mieszkający w sztokholmskim zoo szympans, który nie lubi, jak ktoś się z niego naśmiewa. Dlatego w takich odwiedzających rzuca kamieniami. Jego opiekunowie odkryli, że małpa zbiera kamienie na wybiegu i układa je w stosy, ukryte przed innymi mieszkańcami wybiegu. Naukowcy badający dzikie osobniki w Afryce północnej zaobserwowali, że niektóre samce rzucają kamieniami w drzewa, po czym uciekają. Wysnuto przypuszczenie, że może być to swego rodzaju muzyka lub sposób komunikacji.

3. Przemoc to dla nich norma

Szympansy wydają się niezwykle sympatyczne, ale to wciąż dzikie zwierzęta. A samce szympansa zwyczajnego potrafią osiągnąć masę nawet 60 kilogramów i wykazują się niezwykłą siłą. Nic więc dziwnego, że bardzo często z niej korzystają. Jane Goodall opisała historię Frodo, który od najmłodszych lat przejawiał skłonności do przemocy. Przy każdej możliwej sposobności popisywał się i pokazywał, kto tu rządzi.

Aby uzyskać jak najwyższą pozycję w stadzie, Frodo nie bał się pobić do nieprzytomności własnego brata. Oberwało się także samicy Jane, która obserwowała całą grupę z ukrycia i najwyraźniej chciała dołączyć do stada. Poturbował ją, a następnie wlókł po ziemi. Gdy próbowała się opierać, uderzał ją z całej siły. Ostatecznym aktem ukazania swojej dominacji w wykonaniu Frodo było porwanie dziecka jednej z samic, zjedzenie go i wywieszenie resztek na drzewie.

4. Potrafią zabijać dla przyjemności

Badania Jane Goodall w wielu kwestiach były przełomowe i pomogły lepiej zrozumieć, jak żyją dzikie szympansy. Jej obserwacje wykazały, że wśród tych małp zdarzają się seryjni mordercy. W 1975 opisała przypadek Passion, samicy, która razem ze swoimi dziećmi z premedytacją porywała i mordowała młode ze swojego stada.

Pierwszą ofiarą było dziecko samicy o imieniu Gilka. Passion wybiegła z krzaków, pobiła matkę do nieprzytomności, a malucha zamordowała. Później podzieliła się mięsem ofiary ze swoimi pociechami. Później córka Passion także zasmakowała w zabijaniu i zaczęła porywać młode. W ciągu trzech lat tylko jedno młode przeżyło w grupie tej seryjnej morderczyni.

5. Przemocą zmuszają do zaspokajania potrzeb seksualnych

Szympansy żyją w ścisłej hierarchii społecznej. Dlatego samce na najniższych szczeblach nie mają prawa do kopulacji i są odrzucani przez samice. Aby więc zaspokoić potrzebę seksualną, biją samice do nieprzytomności i brutalnie je gwałcą. Nawet jeśli samica dopuści do siebie „słabeusza”, to zostanie zaatakowana przez samca na szczycie hierarchii. Jest to kara za seks z kimś gorszym i słabszym. Zdarzają się także przypadki, że samce gwałcą własne matki.

Z kolei szympansy bonobo (zwane także karłowatymi) są mistrzami zabaw seksualnych. Seks jest u nich odpowiedzią na wszystko i wykorzystują go jako forma komunikacji oraz za jego pomocą tworzą więzy rodzinne. Nawet na przywitanie wzajemnie dotykają swoich genitaliów. Ponad 75% kontaktów płciowych u tych zwierząt nie ma żadnego związku z rozmnażaniem.

6. Prostytuują się w zamian za profity

Poszukiwanie partnera wśród małp jest niezwykle ważne, a odpowiedni kandydat do kopulacji jest kluczem do przetrwania gatunku. Okazuje się jednak, że samice szympansów są skłonne oddawać się samcom, które dostarczają im więcej jedzenia, niż przekazują samcowi alfa. Bardzo podobne zachowanie zaobserwowano wśród małp kapucynek.

Naukowcy przeprowadzili eksperyment, w którym wręczali małpkom żetony. Te mogły je wymieniać na smakołyki z rąk badaczy. Po pewnym czasie samce zaczęły przekazywać swoje żetony samicom w zamian za seks. Te chętnie się zgadzały i zebrane żetony z przyjemnością wymieniały na jedzenie.

7. Kanibalizm nie jest dla nich niczym niezwykłym

Jak już wcześniej wspominałem, szympansy nie mają większych oporów przy zjadaniu młodych własnego gatunku, nie gardzą także ciałami zabitych w trakcie wojen pomiędzy stadami. Jednakże naukowcy zaobserwowali także, że wygrana strona często pożera młode pokonanej grupy, gdyż to głównie samce walczą między sobą.

Zwycięzcy wyrywają młode z rąk matek i na ich oczach brutalnie je zabijają oraz pożerają. Badacze nie wiedzą, dlaczego tak się dzieje. Próbują to tłumaczyć zwykłą potrzebą spożycia białka, z drugiej strony pojawiają się teorie, że ma to wymiar rytuału, który ma jednoczyć zwycięskie stado.

8. Potrafią się uzależnić od porno i alkoholu

Szympansy nie tylko potrafią być równie bezwzględne, jak człowiek, ale mają także skłonności do uzależnienia się od używek! Udowadnia to historia Lucy, która przez pewną rodzinę była wychowywana jak człowiek. Posiadała własny pokój oraz ubrania. Jednakże okazało się, że małpa po kryjomu pije gin i wino z barku. Przyłapano ją także na przeglądaniu czasopism dla dorosłych oraz masturbacji z użyciem rury od odkurzacza.

Inny szympans wylądował na odwyku po tym, jak uzależnił się od wódki. Stało się to za sprawą rosyjskich turystów ku których uciesze polewano zwierzęciu mocny alkohol. Badacze jednak zaobserwowali wśród dzikich szympansów uwielbienie dla alkoholu. Grupa szympansów z Gwinei odkryła sposób jak uzyskać trunek z drzew palmowych. Małpy regularnie się upijają i stają się przy tym niezwykle agresywne.

A w uzależnienie od pornografii wpadła szympansica Gina mieszkająca w zoo w Sewilli. Opiekunowie chcieli zapewnić rozrywkę zwierzęciu, więc zamontowano na jej wybiegu telewizor oraz nauczono posługiwania się pilotem. Gdy Gina odkryła kanały porno, nie chciała oglądać już nic innego.

9. Potrafią kreować modę

Wszystko zaczęło się od szympansa z Zambii imieniem Julie w 2010 roku. Julie wetknęła kawałek trawy do ucha i tam go zostawiła. Szybko okazało się, że takie zachowanie nie spełniało żadnej dostrzegalnej funkcji. Jednakże kiedy Julie to zrobiła, inne szympansy w jej grupie zaczęły podążać za jej przykładem i wkładać sobie trawę w uszy.

Aby upewnić się, że trawa w uchu nie jest przypadkowa, badacze przez rok obserwowali cztery różne grupy w Chimfunshi Wildlife Orphanage Trust w Zambii. Gdy w któreś grupie pojawiał się szympans, który posiadał trawę w uchu, pozostałe małpy szły za jego przykładem.

10. Wybierają zabawki ze względu na płeć

Szympansy już od najmłodszych lat przejawiają skłonności do przypisanych im ról społecznych za pomocą zabawy. Samiczki uwielbiają znajdować sobie gałązki i nosić je niczym dziecko. Z kolei samce od najmłodszych lat walczą na kije oraz siłują się, przygotowując się do prawdziwych walk o dominację w stadzie.

Naukowcy przygotowali zabawki i samice odruchowo sięgały po lalki. Z kolei samce wybierały te przedmioty, które mogły służyć jako broń bądź się toczyły. Z ich pomocą także improwizują starcia pomiędzy sobą.