Pasożytniczy grzyb przejmuje ciała mrówek i zamienia je w zombie

Zombie wydają się być jedynie wytworem wyobraźni, ale okazuje się, że inspiracji szukano w samej naturze.

Grzyb-zombie

Grzyb-zombie jest dość powszechnym i wyjątkowym pasożytem. Przejmuje umysł mrówki, powodując, że wspina się na gałąź i przylega do spodu liścia przed mumifikacją. Kiedy owad jest na miejscu, grzyb wyrasta z niej i uwalnia zarodniki.

Jego naukowa nazwa brzmi Ophiocordyceps unilateralis i warto zauważyć, że stał się pewnego rodzaju grzybim celebrytą. Zainspirował odcinek „Archiwum X”, grę wideo The Last of Us, a nawet postać pokemona Parasecta.

Ophiocordyceps unilateralis

Można odnieść wrażenie, że tylko jeden gatunek tworzy taki koszmar w naturze. W rzeczywistości istnieje ich cała masa, tylko w rodzaju Ophiocordyceps występuje ponad 100 gatunków, a tworzenie mrówek-zombie to nie jedyna specjalność.

Wiele owadów ulega urokowi grzyba – chrząszcze, gąsienice, cykady i ważki. Istnieją skamieniałości, które sugerują, że proces trwa od 40 milionów lat. Zdarza się nawet, że dwa pasożyty porywają ciało jednego owada.

Naukowcy badający grzyby-zombie zauważyli, że niektóre mrówki zostały porwane przez dwie różne formy grzybów. Obydwa wyrastały z martwych ciał owadów, których żuchwy były ciasno zaciśnięte wokół gałęzi w typowej pozie.

Jeden gatunek grzyba, O. pulvinata, wytwarza bulwiasty owocnik wystający z tylnej części głowy mrówki. Drugi, O. sessilis, pokrywa ciało mrówki kolczastymi owocnikami. Nic w tym dziwnego, kordycepsy występują w wielu różnych kształtach.

Hiperpasożytnictwo

Dalsze badania wyjawiły jednak ciekawą zależność. O. sessilis można znaleźć tylko u mrówek zakażonych O. pulvinata. Wysnuto więc przypuszczenie, że O. sessilis jest w rzeczywistości pasożytem samego O. Pulvinata, co jest przykładem hiperpasożytnictwa.

Zmiana żywiciela z owada na innego grzyba (lub odwrotnie) wydaje się być dość powszechna wśród grzybów Cordyceps. Może istnieć ewolucyjny powód takiej adaptacji. To właśnie sprawia, że są tak wyjątkowe.

Przejmowanie ciał

Mikroskopijne zarodniki grzyba dostają się do wnętrza owada, przebijając twardy egzoszkielet. Odbywa się to poprzez wydzielanie enzymów, które rozpuszczają chitynę, która również tworzy ścianę komórkową grzybów.

Kiedy grzyb zmusił mrówkę do obrania idealnej pozycji, owocnik wytwarzający zarodniki przebija się przez zewnętrzną skorupę żywiciela i potrzebuje co najmniej dwóch tygodni, aby osiągnąć dojrzałość. W tym czasie jest podatny na zarodniki innych grzybów, które specjalizują się w hiperpasożytnictwie.

Każdy grzyb zdolny do przeżuwania egzoszkieletu owada jest już przygotowany na atak na inne grzyby. Zwykle wróg wroga jest przyjacielem, ale nie ma to żadnego znaczenia dla zombie-grzyba. Dla nich mrówka jest tylko etapem w trwającym miliony lat procesie.