×

Kiedy staliśmy się w pełni ludźmi? Co skamieniałości i DNA mówią nam o ewolucji inteligencji

Kiedy staliśmy się tak naprawdę „mądrzy” jako gatunek? W którym momencie możemy mówić, że dana grupa bądź kultura jest tą, która zapoczątkowała naszą cywilizację?


Tysiące pytań bez odpowiedzi

Kiedy coś takiego jak my pojawiło się na planecie po raz pierwszy? Okazuje się, że w tej kwestii jest wyjątkowo mało zgodności. Skamieniałości i DNA sugerują, że ludzie wyglądający jak my, anatomicznie nowoczesny Homo sapiens , wyewoluowali około 300 000 lat temu. Co zaskakujące, archeologia sugeruje, że złożona technologia i kultury, „behawioralna nowoczesność”, rozwinęły się około 50 000-65 000 lat temu.

Niektórzy naukowcy interpretują to jako sugestię, że najwcześniejsze Homo sapiens nie były całkowicie nowoczesne. Jednak różne dane dotyczą różnych rzeczy. Czaszki i geny mówią nam o mózgach z kolei artefaktach o kulturze. Nasze mózgi prawdopodobnie stały się nowoczesne przed naszymi kulturami.

Przez 200 000-300 000 lat po pierwszym pojawieniu się Homo sapiens narzędzia i artefakty pozostawały zaskakująco proste, niewiele lepsze niż technologii neandertalskiej i prostsze niż te stosowane przez współczesnych łowców-zbieraczy, takich jak np. rdzenni mieszkańcy Amazonii.

Od około 65 000 do 50 000 lat temu zaczęły pojawiać się bardziej zaawansowane technologie: skomplikowana broń miotająca, taka jak łuki i miotacze włóczni, haczyki wędkarskie, ceramika czy igły do ​​szycia. Ludzie tworzyli sztukę przedstawieniową — jaskinie przedstawiające boginie z kości słoniowej czy idoli z głowami lwów. Wskakuje to jednoznacznie na talent i wyobraźnię. Tymczasem przybycie ludzi do Australii 65 000 lat temu pokazuje, że opanowaliśmy żeglarstwo.

Mózg rozwinął się szybciej od naszej technologii

Najstarsze kości prymitywnego Homo sapiens są datowane na 300 000 lat i odkryto je w Afryce. Ich czaszki zawierały mózgi tej samej wielkości co nasze. Za nimi podąża anatomicznie nowoczesny Homo sapiens co najmniej 200 000 lat temu, a kształt mózgu stał się zasadniczo nowoczesny co najmniej 100 000 lat temu. W tym momencie ludzie mieli mózgi podobne pod względem wielkości i kształtu do naszych.

Zakładając, że mózg był tak nowoczesny, jak czaszka, w którym się znajdował, nasi afrykańscy przodkowie teoretycznie mogli odkryć teorię względności, zbudować teleskopy kosmiczne, napisać powieści, czy piosenki o miłości. Ich kości mówią, że byli tak samo ludzcy, jak my. Ponieważ zapis kopalny jest tak niejednolity, skamieniałości podają tylko minimalne różnice w datowaniu.

Ludzkie DNA sugeruje jeszcze wcześniejsze początki nowoczesności. Porównując różnice genetyczne między DNA współczesnych ludzi i starożytnych Afrykanów, szacuje się, że nasi przodkowie żyli od 260 000 do 350 000 lat temu. Wszyscy żyjący ludzie pochodzą od tych ludzi, co sugeruje, że odziedziczyliśmy po nich podstawowe cechy wspólne naszego gatunku, nasze człowieczeństwo.

Jesteśmy różni i tacy sami zarazem

Wszystkie kultury ludzkie mają cechy wspólne. Przykładowo w każdej tworzone są długotrwałe więzi między mężczyznami i kobietami, aby opiekować się dziećmi. Wszystkie śpiewają oraz tańczą, tworzą sztukę czy pielęgnują włosy, ozdabiają ciała ornamentami, tatuażami i makijażem. Każda cywilizacja wznosiła budynki oraz ujarzmiła ogień, jednocześnie tworzyła przeróżne narzędzia. Tworzymy duże, wielopokoleniowe grupy społeczne liczące od kilkudziesięciu do tysięcy osób.

Współpracowały, aby prowadzić wojny lub wspierały się nawzajem. Nauczały, handlowały czy rozmawiały ze sobą. Szczegóły naszych narzędzi, mody, rodzin, moralności i mitologii różnią się w zależności od plemienia i kultury, ale wszyscy żyjący ludzie wykazują takie zachowania. To sugeruje, że te zachowania — lub przynajmniej zdolność do nich — są wrodzone. To z kolei przekłada się na twierdzenie, że każda kultura miała takie same możliwości rozwoju.

Te wspólne zachowania jednoczą wszystkich ludzi. Stanowią ludzką cechę oraz wskazują, co to znaczy być człowiekiem i wynikają ze wspólnego pochodzenia. Odziedziczyliśmy nasze człowieczeństwo po ludach południowej Afryki 300 000 lat temu. Alternatywną wizją jest to, że przypadkowo wszyscy stali się w pełni ludźmi w ten sam sposób w tym samym czasie, począwszy od 65 000 lat temu. Jednakże z logicznego punktu widzenia jest to niemożliwe, więc pozostaje nam teoria o jednym, wspólnym przodku, który rozprzestrzenił się na całą planetę.


Źródła: theconversation.com
Fotografie: Pixabay, Wikipedia, Twitter

Mateusz Zelek

Fan zoologii, paleontologii oraz technologii. W wolnych chwilach zapalony gracz gier wideo, ale nie pogardzi też dobrą książką.

Może Cię zainteresować