Chińscy naukowcy sklonowali pięć makaków z wadą genetyczną. Przełom wywołał burzliwą debatę

Kiedy w zeszłym roku sklonowano pierwsze naczelne metodą transferu jąder komórkowych, cały świat pogrążył się w gorącej debacie – z jednej strony było to niebywałe osiągnięcie, z drugiej jednak naruszające wiele kwestii etycznych.

Klonowanie

Chińscy naukowcy postanowili podnieść poprzeczkę i zdecydowali się na rozbicie genu regulacyjnego przed klonowaniem makaków. Według zespołu, klonowanie genetycznie zmodyfikowanych naczelnych ma wiele korzyści dla testów medycznych.

Edycja genów w przypadku ludzi wciąż budzi mieszane uczucia i wywołuje mnóstwo kontrowersji. Jeśli chodzi o ten obszar, postęp zdecydowanie wykracza poza kwestie etyczne.

Pięć makaków

Pięć makaków urodzonych w Chińskiej Akademii Nauk w Instytucie Neuronauki w Szanghaju ma dokładnie te same geny, które pochodzą z fibroblastów pobranych ze skóry dawcy. Każdy z osobników ma także kopię specyficznego genu – wersję BMAL1.

Gen ten wytwarza białko regulatorowe, które odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu biologicznymi rytmami u ssaków. W przypadku makaków gen został zmieniony i nie jest produkowany, co prowadzi do zaburzeń okołodobowych, jak bezsenność, depresja, niepokój i objawy podobne do schizofrenii.

Zaburzenia rytmu okołodobowego może prowadzić do wielu chorób u ludzi, w tym zaburzeń snu, cukrzycy, raka i chorób neurodegradacyjnych. – wyjaśnia neurochirurg Hung Chun Chang

Inżynieria genetyczna

Według naukowców, makaki pozbawione BMAL1 mogą być wykorzystywane do badania patogenezy choroby oraz technik leczenia. Używanie genetycznie zmodyfikowanych zwierząt do badań nad chorobami dziś jest prawie codziennością w eksperymentach medycznych.

Naukowcy regularnie „włączają i wyłączają” poszczególne geny u myszy, szczurów, much, czy ryb, by badań skutki. Klonowanie to jednak nowy poziom, a tworzenie modeli transgenicznych pomaga ograniczyć zmienne w eksperymentach.

Modele transgeniczne

Jeśli każde zwierzę jest identyczne, naukowcy z łatwością mogą zauważyć subtelne efekty i zmiany, które w innych okolicznościach zostałoby pominięte. Klonowanie transgeniczne naczelnych jeszcze nie tak dawno temu nie było możliwe.

Jednak w ubiegłym roku udała się reprodukcja dwóch makaków dzięki transferowi jądra komórkowego, czyli tej samej metody, którą wykorzystano do sklonowania Dolly w 1995 roku. Dla niektórych te naukowe sukcesy wiążą się jednak ze zbyt wysokimi kosztami i stanowią problem dla etyki.

Etyka w tyle

Warto pamiętać o tym, że modele zwierzęce niekoniecznie przekładają się na biologię człowieka, więc potencjalne wyniki mogą nie być warte szkody. Naukowcy z kolei przeciwstawiają się temu i twierdzą, że inżynieria genetyczna może stanowić rozwiązanie wielu problemów.

Obecnie Chiny udowadniają, że są poligonem doświadczalnym dla etycznych granic inżynierii genetycznej. Czas jednak pokaże, czy pięć makaków zwiastuje nową epokę, czy raczej nakreśli granicę, którą zdecydują się przekroczyć nieliczni.