Usunięto mu ponad 15% mózgu. Sposób, w jaki narząd się dostosował, zadziwił społeczność medyczną

Ludzki mózg to absolutnie niesamowity organ, którego zagadek pewnie nigdy nie zagłębimy. Odkładając na moment wszystkie żarty, utrata jednego kawałka nie zawsze jest wyrokiem. Mózg potrafi się dostosować w taki sposób, by szkody były minimalne.

Niezwykłe przypadki

O szokujących przypadkach słyszeliśmy nie raz. Wystarczy przypomnieć kobietę, która przez 24 lata nie miała pojęcia, że brakuje jej móżdżku. Mimo zasadniczej dysfunkcji prowadziła normalne życie.

Choć pewne czynności sprawiały jej niewielkie trudności, wadę wykryto stosunkowo późno. Takie przypadki jedynie pokazują wyjątkowe neuroplastyczne zdolności mózgu. Poszczególne obszary potrafią kompensować utratę niektórych struktur lub funkcji.

Lobektomia

Kolejnym niezwykłym przypadkiem jest chłopiec o inicjałach U.D. Kiedy miał siedem lat, przeszedł zabieg zwany lobektomią. Usunięto mu ponad 30 procent prawej półkuli mózgu, by kontrolować napady padaczkowe.

Chłopcu usunięto części odpowiedzialne za widzenie i przetwarzanie tekstu. Zabieg wydaje się przerażający, dla 7-latka była to jedyna nadzieja, gdyż wskaźnik skuteczności w przypadku procedury jest niezwykle wysoki. Lobektomia rozważana jest w przypadku 10 procent pacjentów z padaczką, która nie jest możliwa do leczenia. Sam zabieg wykonywany jest więc bardzo rzadko.

Po zabiegu

Lekarze spodziewali się sporych komplikacji i wielu negatywnych skutków zabiegu. Szybko okazało się, że chłopiec nie widzi po lewej stronie. Mimo wszystko lewa półkula mózgu kompensowała zadania wzrokowe, które zwykle wykonywane są przez brakującą część.

Pomimo tak dużych braków, chłopiec bez problemu rozpoznawał twarze i przedmioty. Oprócz częściowej utraty wzroku, zabieg wydawał się nie mieć żadnego wpływu na codzienne życie U.D. Co więcej, chłopiec charakteryzował się ponadprzeciętną inteligencją (również przed zabiegiem), a umiejętności wizualne i językowe były odpowiednie do jego wieku.

Nie posiada pełnego pola widzenia, kiedy patrzy do przodu. Informacja wizualna po lewej stronie nie jest przetwarzana, jednak może to kompensować obracając głowę lub poruszając oczami. Wydaje się, że mózg nie jest do końca świadomy braków. – powiedziała Marlene Behrmann, neurolog z Carnegie Mellon University

Zmiany

Chłopiec znajdował się pod stałą opieką lekarzy, którzy monitorowali jego mózg za pomocą maszyny fMRI. Badania trwały trzy lata i dotyczyły wielu aspektów życia U.D. – od zadań wzrokowych po testy behawioralne. Wyniki porównywano z 11 rówieśnikami, którzy nie przeszli pomyślnie przez testy.

U.D. z łatwością rozpoznawał obiekty i sceny, zupełnie jak przed zabiegiem. Biegle czytał, znacznie lepiej niż chłopcy w jego wieku, nie miał też problemów z pisaniem.

Te odkrycia zapewniają szczegółową charakterystykę plastyczności układu wzrokowego podczas rozwoju mózgu dzieci. Rzucają też światło na układ wzrokowy kory mózgowej i mogą potencjalnie pomóc neurologom i neurochirurgom w zrozumieniu zmian, jakie są możliwe w mózgu.

Jak to możliwe?

Naukowcy nie do końca rozumieją, w jaki sposób pozostałe części mózgu chłopca są zdolne do podejmowania nowych zadań bez uszczerbku dla innych aspektów przetwarzania poznawczego. Elastyczność może mieć coś wspólnego z jego wiekiem, jednak właśnie takie przypadki są głównym przedmiotem badań.